قوانین و مقررات

قانون تجارت الکترونیکی

باب اول – مقررات عمومی

مبحث اول – در کلیات

فصل اول – قلمرو و شمول قانون

ماده 1 – این قانون مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمناطالعات

در واسط های الکترونیکی و با استفاده از سیستمهای ارتباطی جدید به کارمیرود.

فصل دوم – تعاریف

ماده 2 –

الف – »داده پیام« (Message Data): هرنمادی از واقعه، اطالعات یا مفهوم است

کهبا وسایل الکترونیکی، نوری و یا فناوریهای جدید اطالعات تولید، ارسال،

دریافت،ذخیره یا پردازش میشود.

ب – »اصلساز« )Originator): منشأ اصلی »داده پیام« است که »داده پیام«

بهوسیله او یا از طرف او تولید یا ارسال میشود اما شامل شخصی که درخصوص »داده

پیام«به عنوان واسطه عمل میکند نخواهد شد.

ج – »مخاطب« )Addressee): شخصی است که اصلساز قصد دارد وی »داده پیام«را

دریافت کند، اما شامل شخصی که در ارتباط با »داده پیام« به عنوان واسطه عمل

میکندنخواهد شد.

د – »ارجاع در داده پیام« )Reference By Incorporation): یعنی به منابعی خارج

از»داده پیام« عطف شود که درصورت مطابقت با ماده )18( این قانون جزئی از »داده

پیام«محسوب میشود.

هـ – »تمامیت داده پیام« )Integrity): عبارت است از موجودیت کامل و بدون

تغییر»داده پیام«. اعمال ناشی از تصدی سیستم از قبیل ارسال، ذخیره یا نمایش

اطالعات که بهطور معمول انجام میشود خدشهای به تمامیت »داده پیام« وارد

نمیکند.

و – »سیستم رایانهای« )System Computer): هرنوع دستگاه یا مجموعهای

ازدستگاههای متصل سختافزاری – نرمافزاری است که ازطریق اجرای برنامههای

پردازشخودکار »داده پیام« عمل میکند.

ز – »سیستم اطالعاتی« )System Information): سیستمی برای تولید )اصلسازی(

،ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش »داده پیام« است.

ح – »سیستم اطالعاتی مطمئن« )System Information Secure): سیستم اطالعاتیاست که

:

1 – به نحوی معقول در برابر سوء استفاده و نفوذ محفوظ باشد.

2 – سطح معقولی از قابلیت دسترسی و تصدی صحیح را دارا باشد.

3 – به نحوی معقول متناسب با اهمیت کاری که انجام میدهد پیکربندی وسازماندهی شده

باشد.

4 – موافق با رویه ایمن باشد.

ط – »رویه ایمن« )Method Secure): رویهای است برای تطبیق صحت ثبت »دادهپیام«،

منشأ و مقصد آن با تعیین تاریخ و برای یافتن هرگونه خطا یا تغییر در مبادله، محتوا

ویا ذخیرهسازی »داده پیام« از یک زمان خاص. یک رویه ایمن ممکن است با استفاده

ازالگوریتمها یا کدها، کلمات یا ارقام شناسائی، رمزنگاری، روشهای تصدیق یا

پاسخبرگشت و یا طرق ایمنی مشابه انجام شود.

ی – »امضای الکترونیکی« )Signature Electronic ): عبارت از هر نوع عالمتمنضم شده

یا به نحو منطقی متصل شده به »داده پیام« است که برای شناسائی امضاءکننده»داده

پیام« مورد استفاده قرار میگیرد.

ک – »امضای الکترونیکی مطمئن«

هر امضای الکترونیکی است که مطابق با ماده )10( این قانون باشد.

ل – »امضاء کننده« )Signatory): هر شخص یا قائممقام وی که امضای

الکترونیکیتولید میکند.

م – »شخص« )Person ): اعم است از شخص حقیقی و حقوقی و یا سیستمهایرایانهای تحت

کنترل آنان.

ن – »معقول« )سنجش عقالنی(، )Test Reasonableness ): با توجه به اوضاع واحوال

مبادله »داده پیام« از جمله: طبیعت مبادله، مهارت و موقعیت طرفین، حجممبادالت

طرفین در موارد مشابه، در دسترس بودن گزینههای پیشنهادی و رد آن گزینهها ازجانب

هر یک از طرفین، هزینه گزینههای پیشنهادی، عرف و روشهای معمول و مورداستفاده در

این نوع مبادالت، ارزیابی میشود.

س – »مصرف کننده« )Consumer): هر شخصی است که به منظوری جز تجارت یاشغل حرفهای

اقدام میکند.

ع – »تأمین کننده« )Supplier): عبارت از شخصی است که بنا به اهلیت تجاری،صنفی یا

حرفهای فعالیت میکند.

ف – »وسائل ارتباط از راه دور« )Communication Distance Of Means): عبارت ازهر

نوع وسیلهای است که بدون حضور فیزیکی همزمان تأمین کننده و مصرف کننده جهتفروش

کاال و خدمات استفاده میشود.

ص – »عقد از راه دور« )Contract Distance): ایجاب و قبول راجع به کاالها وخدمات بین تأمین کننده و مصرف کننده با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور است.

ق – »واسط با دوام« )Medium Durable): یعنی وسائلی که به موجب آن مصرفکننده

بتواند شخصًا »داده پیام«های مربوطه را بر روی آن ذخیره کند از جمله شامل فالپیدیسک، دیسک فشرده، دیسک سخت و یا پست الکترونیکی مصرف کننده.

ر – »داده پیامهای شخصی« )Data Private ): یعنی »داده پیام«های مربوط به

یکشخص حقیقی ) موضوع »داده« Subject Data )مشخص و معین.

فصل سوم – تفسیر قانون

ماده 3 – در تفسیر این قانون همیشه باید به خصوصیت بینالمللی، ضرورت توسعه هماهنگی بین کشورها در کاربرد آن و رعایت لزوم حسن نیت توجه کرد.

ماده 4 – درمواقع سکوت و یا ابهام باب اول این قانون، محاکم قضایی باید

براساس سایرقوانین موضوعه ورعایت چهارچوب فصول ومواد مندرج دراین قانون،

قضاوت نمایند.

فصل چهارم – اعتبار قراردادهای خصوصی

ماده 5 – هرگونه تغییر در تولید، ارسال، دریافت، ذخیره و یا پردازش داده پیام باتوافق و قرارداد خاص طرفین معتبر است.

مبحث دوم – در احکام »داده پیام«

– نوشته، امضاء اصل

ماده 6 – هرگاه وجود یک نوشته از نظر قانون الزم باشد، »داده پیام« در حکم

نوشتهاست مگر در موارد زیر:

الف – اسناد مالکیت اموال غیرمنقول.

ب – فروش مواد داروئی به مصرف کنندگان نهایی.

ج – اعالم، اخطار، هشدار و یا عبارات مشابهی که دستور خاصی برای استفاده کاالصادر

میکند و یا از بکارگیری روشهای خاصی به صورت فعل یا ترک فعل منع میکند.

ماده 7 – هرگاه قانون، وجود امضاء را الزم بداند امضای الکترونیکی مکفی است.

ماده 8 – هرگاه قانون الزم بداند که اطالعات به صورت اصل ارائه یا نگهداری

شود،این امر با نگهداری و ارائه اطالعات به صورت داده پیام نیز درصورت وجود شرایط

زیرامکانپذیر میباشد:

الف – اطالعات مورد نظر قابل دسترسی بوده و امکان استفاده درصورت رجوعبعدی فراهم

باشد.

ب – داده پیام به همان قالبی )فرمتی( که تولید، ارسال و یا دریافت شده و یا

بهقالبی که دقیقًا نمایشگر اطالعاتی باشد که تولید، ارسال و یا دریافت شده،

نگهداری شود.

ج – اطالعاتی که مشخص کننده مبداء، مقصد، زمان ارسال و زمان دریافت دادهپیام

میباشند نیز درصورت وجود نگهداری شوند.

د – شرایط دیگری که هر نهاد، سازمان، دستگاه دولتی و یا وزارتخانه درخصوصنگهداری

داده پیام مرتبط با حوزه مسؤولیت خود مقرر نموده فراهم شده باشد.

ماده 9 – هرگاه شرایطی به وجود آید که از مقطعی معین ارسال »داده پیام«

خاتمهیافته و استفاده از اسناد کاغذی جایگزین آن شود سند کاغذی که تحت این شرایط

صادرمیشود باید به طور صریح ختم تبادل »داده پیام« را اعالم کند. جایگزینی

اسناد کاغذی بهجای »داده پیام« اثری بر حقوق و تعهدات قبلی طرفین نخواهد داشت.

مبحث سوم – »داده پیام« مطمئن

فصل اول – امضاء و سابقه الکترونیکی مطمئن

ماده 10 – امضای الکترونیکی مطمئن باید دارای شرایط زیر باشد:

الف – نسبت به امضاء کننده منحصر به فرد باشد.

ب – هویت امضاء کننده »داده پیام« را معلوم نماید.

ج – به وسیله امضاء کننده و یا تحت اراده انحصاری وی صادر شده باشد.

د – به نحوی به یک »داده پیام« متصل شود که هر تغییری در آن »داده پیام«

قابلتشخیص و کشف باشد.

ماده 11 – سابقه الکترونیکی مطمئن عبارت از »داده پیام«ی است که با رعایتشرایط

یک سیستم اطالعاتی مطمئن ذخیره شده و به هنگام لزوم در دسترس و قابل درکاست.

فصل دوم – پذیرش، ارزش اثباتی و آثار سابقه و امضای الکترونیکی مطمئن

ماده 12 – اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده پیام بوده و درهیچ

محکمه یا اداره دولتی نمیتوان براساس قواعد ادله موجود، ارزش اثباتی »داده

پیام«را صرفًا به دلیل شکل و قالب آن رد کرد.

ماده 13 – به طور کلی، ارزش اثباتی »داده پیام«ها با توجه به عوامل مطمئنه

ازجملهتناسب روشهای ایمنی به کار گرفته شده با موضوع و منظور مبادله »داده پیام«

تعیینمیشود.

ماده 14 – کلیه »داده پیام«هائی که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداری شدهاند

ازحیث محتویات و امضای مندرج در آن، تعهدات طرفین یا طرفی که تعهد کرده و

کلیهاشخاصی که قائم مقام قانونی آنان محسوب میشوند، اجرای مفاد آن و سایر آثار

در حکماسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضائی و حقوقی است.

ماده 15 – نسبت به »داده پیام« مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و

امضایالکترونیکی مطمئن انکار و تردید مسموع نیست و تنها میتوان ادعای جعلیت

به»دادهپیام« مزبور وارد و یا ثابت نمود که »داده پیام« مزبور به جهتی از جهات

قانونی ازاعتبار افتاده است.

ماده 16 – هر »داده پیام«ی که توسط شخص ثالث مطابق با شرایط ماده )11( اینقانون

ثبت و نگهداری میشود، مقرون به صحت است.

مبحث چهارم – مبادله »داده پیام«

فصل اول – اعتبار قانونی ارجاع در »داده پیام«، عقد و اراده طرفین

ماده 17 – »ارجاع در داده پیام« با رعایت موارد زیر معتبر است:

الف – مورد ارجاع به طور صریح در »داده پیام« معین شود.

ب – مورد ارجاع برای طرف مقابل که به آن تکیه میکند روشن و مشخص باشد.

ج – »داده پیام« موضوع ارجاع مورد قبول طرف باشد.

فصل دوم – انتساب »داده پیام«

ماده 18 – در موارد زیر »داده پیام« منسوب به اصلساز است :

الف – اگر توسط اصلساز و یا به وسیله شخصی ارسال شده باشد که از جانباصلساز

مجاز به این کار بوده است.

ب – اگر به وسیله سیستم اطالعاتی برنامهریزی شده یا تصدی خودکار از جانباصلساز

ارسال شود.

ماده 19 – »دادهپیام«ی که براساس یکی از شروط زیر ارسال میشود مخاطب حقدارد

آن را ارسال شده محسوب کرده، و مطابق چنین فرضی )ارسال شده( عمل نماید:

الف – قبًال به وسیله اصلساز روشی معرفی و یا توافق شده باشد که معلوم کند

آیا»داده پیام« همان است که اصلساز ارسال کرده است،

ب – »داده پیام« دریافت شده توسط مخاطب از اقدامات شخصی ناشی شده کهرابطهاش با

اصلساز، یا نمایندگان وی باعث شده تا شخص مذکور به روش مورداستفادهاصلساز

دسترسی یافته و »داده پیام« را به مثابه »داده پیام« خود بشناسد.

ماد 20 – ماده )19( این قانون شامل مواردی نیست که پیام از اصلساز صادر

نشدهباشد و یا به طور اشتباه صادر شده باشد.

ماده 21 – هر »داده پیام« یک »داده پیام« مجزا و مستقل محسوب میگردد،

مگرآنکه معلوم باشد که آن »داده پیام« نسخه مجددی از »داده پیام« اولیه است.

فصل سوم – تصدیق دریافت

ماده 22 – هرگاه قبل یا به هنگام ارسال »داده پیام« اصلساز از مخاطب بخواهد

یاتوافق کنند که دریافت »داده پیام« تصدیق شود، اگر به شکل یا روش تصدیق توافق

نشدهباشد، هر نوع ارتباط خودکار یا مکاتبه یا اتخاذ هرنوع تدبیر مناسب از سوی

مخاطب کهاصلساز را به نحو معقول از دریافت »داده پیام« مطمئن کند تصدیق دریافت

»دادهپیام«محسوب میگردد.

ماده 23 – اگر اصلساز به طور صریح هرگونه اثر حقوقی »داده پیام« را مشروط

بهتصدیق دریافت »داده پیام« کرده باشد، »داده پیام« ارسال نشده تلقی میشود،

مگر آنکهتصدیق آن دریافت شود.

ماده 24 – اماره دریافت »داده پیام« راجع به محتوای »داده پیام« صادق نیست.

ماده 25 – هنگامی که در تصدیق قید میشود »داده پیام« مطابق با الزامات

فنیاستاندارد یا روش مورد توافق طرفین دریافت شده، فرض بر این است که آن

الزاماترعایت شدهاند.

فصل چهارم – زمان و مکان ارسال و دریافت »داده پیام«

ماده 26 – ارسال »داده پیام« زمانی تحقق مییابد که به یک سیستم اطالعاتی

خارجاز کنترل اصلساز یا قائممقام وی وارد شود.

ماده 27 – زمان دریافت »داده پیام« مطابق شرایط زیر خواهد بود:

الف – اگر سیستم اطالعاتی مخاطب برای دریافت »داده پیام« معین شده باشددریافت،

زمانی محقق میشود که :

1 – »داده پیام« به سیستم اطالعاتی معین شده وارد شود؛ یا

2 – چنانچه »داده پیام« به سیستم اطالعاتی مخاطب غیر از سیستمی که منحصرًابرای

این کار معین شده وارد شود »داده پیام« بازیافت شود.

ب – اگر مخاطب، یک سیستم اطالعاتی برای دریافت معین نکرده باشد، دریافتزمانی محقق

میشود که »داده پیام« وارد سیستم اطالعاتی مخاطب شود.

ماده 28 – مفاد ماده )27( این قانون بدون توجه به محل استقرار سیستم

اطالعاتیجاری است.

ماده 29 – اگر محل استقرار سیستم اطالعاتی با محل استقرار دریافت »داده

پیام«مختلف باشد مطابق قاعده زیر عمل میشود :

الف – محل تجاری، یا کاری اصلساز محل ارسال »داده پیام« است و محل تجارییا

کاری مخاطب محل دریافت »داده پیام« است مگر آن که خالف آن توافق شده باشد.

ب – اگر اصلساز بیش از یک محل تجاری یا کاری داشته باشد، نزدیکترین محل بهاصل

معامله، محل تجاری یا کاری خواهد بود درغیراینصورت محل اصلی شرکت، محلتجاری یا

کاری است.

ج – اگر اصلساز یا مخاطب فاقد محل تجاری یا کاری باشند، اقامتگاه قانونی

آنانمالک خواهد بود.

ماده 30 – آثار حقوقی پس از انتساب، دریافت تصدیق و زمان و مکان ارسال ودریافت

»داده پیام« موضوع فصول دوم تا چهارم مبحث چهارم این قانون و همچنینمحتوی »داده

پیام« تابع قواعد عمومی است.

باب دوم – دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی

)Certification Service Provider(

ماده 31 – دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی واحدهائی هستند که برای ارائهخدمات

صدور امضای الکترونیکی در کشور تأسیس میشوند. این خدمات شامل تولید،صدور، ذخیره،

ارسال، تأیید، ابطال و به روز نگهداری گواهیهای اصالت )امضای(الکترونیکی

میباشد.

ماده 32 – آئیننامه و ضوابط نظام تأسیس و شرح وظایف این دفاتر توسط

سازمانمدیریت و برنامهریزی کشور و وزارتخانههای بازرگانی، ارتباطات و فناوری

اطالعات،امور اقتصادی و دارایی و دادگستری تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد

رسید.

باب سوم – در قواعد مختلف

مبحث اول – حمایتهای انحصاری در بستر مبادالت الکترونیکی

فصل اول – حمایت از مصرفکننده )Protection Consumer)

ماده 33 – فروشندگان کاال و ارائه دهندگان خدمات بایستی اطالعات مؤثر

درتصمیمگیری مصرفکنندگان جهت خرید و یا قبول شرایط را از زمان مناسبی قبل از

عقددراختیار مصرف کنندگان قرار دهند. حداقل اطالعات الزم، شامل موارد زیر

میباشد:

الف – مشخصات فنی و ویژگیهای کاربردی کاال و یا خدمات.

ب – هویت تأمین کننده، نام تجاری که تحت آن نام به فعالیت مشغول میباشد ونشانی

وی.

ج – آدرس پست الکترونیکی، شماره تلفن و یا هر روشی که مشتری درصورت نیازبایستی از

آن طریق با فروشنده ارتباط برقرار کند.

د – کلیه هزینههائی که برای خرید کاال بر عهده مشتری خواهد بود )ازجمله

قیمتکاال و یا خدمات، میزان مالیات، هزینه حمل، هزینه تماس(.

هـ – مدت زمانی که پیشنهاد ارائه شده معتبر میباشد.

و – شرایط و فرایند عقد از جمله ترتیب و نحوه پرداخت، تحویل و یا اجرا،

فسخ،ارجاع، خدمات پس از فروش.

ماده 34 – تأمینکننده باید به طور جداگانه ضمن تأیید اطالعات مقدماتی،اطالعات

زیر را ارسال نماید :

الف – آدرس محل تجاری یا کاری تأمین کننده برای شکایت احتمالی.

ب – اطالعات راجع به ضمانت و پشتیبانی پس از فروش.

ج – شرایط و فراگرد فسخ معامله به موجب مواد )37( و )38( این قانون.

د – شرایط فسخ در قراردادهای انجام خدمات.

ماده 35 – اطالعات اعالمی و تأییدیه اطالعات اعالمی به مصرف کننده باید درواسطی

با دوام، روشن و صریح بوده و در زمان مناسب و با وسایل مناسب ارتباطی درمدت معین

و براساس لزوم حسن نیت در معامالت و از جمله ضرورت رعایت افراد ناتوانو کودکان

ارائه شود.

ماده 36 – درصورت استفاده از ارتباط صوتی، هویت تأمین کننده و قصد وی ازایجاد

تماس با مصرف کننده باید به طور روشن و صریح در شروع هر مکالمه بیان شود.

ماده 37 – در هر معامله از راه دور مصرف کننده باید حداقل هفت روز کاری، وقتبرای

انصراف )حق انصراف( از قبول خود بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل داشته

باشد.تنها هزینه تحمیلی بر مصرفکننده هزینه بازپس فرستادن کاال خواهد بود.

ماده 38 – شروع اعمال حق انصراف به ترتیب زیر خواهد بود:

الف – درصورت فروش کاال، از تاریخ تسلیم کاال به مصرف کننده و درصورتفروش خدمات،

از روز انعقاد.

ب – در هر حال آغاز اعمال حق انصراف مصرف کننده پس از ارائه اطالعاتیخواهد بود که

تأمین کننده طبق مواد )33( و )34( این قانون موظف به ارائه آن است.

ج – به محض استفاده مصرف کننده از حق انصراف، تأمین کننده مکلف استبدون مطالبه

هیچگونه وجهی عین مبلغ دریافتی را در اسرع وقت به مصرف کننده مستردنماید.

د – حق انصراف مصرف کننده در مواردی که شرایط خاصی بر نوع کاال و خدماتحاکم است

اجرا نخواهد شد. موارد آن به موجب آئیننامهای است که در ماده )79( اینقانون

خواهد آمد.

ماده 39 – درصورتی که تأمین کننده در حین معامله به دلیل عدم موجودی کاال و

یاعدم امکان اجرای خدمات، نتواند تعهدات خود را انجام دهد، باید مبلغ دریافتی را

فورًابه مخاطب برگرداند، مگر در بیع کلی و تعهداتی که برای همیشه وفای به تعهد

غیرممکننباشد و مخاطب آماده صبر کردن تا امکان تحویل کاال و یا ایفای تعهد باشد.

درصورتی کهمعلوم شود تأمین کننده از ابتدا عدم امکان ایفای تعهد خود را

میدانسته، عالوه بر لزوماسترداد مبلغ دریافتی، به حداکثر مجازات مقرر در این

قانون نیز محکوم خواهد شد.

ماده 40 – تأمین کننده میتواند کاال یا خدمات مشابه آنچه را که به مصرف

کنندهوعده کرده تحویل یا ارائه نماید مشروط بر آن که قبل از معامله یا درحین

انجام معامله آن رااعالم کرده باشد.

ماده 41 – درصورتی که تأمین کننده، کاال یا خدمات دیگری غیر از موضوع معاملهیا

تعهد را برای مخاطب ارسال نماید، کاال و یا خدمات ارجاع داده میشود و هزینه

ارجاعبه عهده تأمین کننده است. کاال یا خدمات ارسالی مذکور چنانچه به عنوان یک

معامله یاتعهد دیگر از سوی تأمین کننده مورد ایجاب قرار گیرد، مخاطب میتواند آن

را قبول کند.

ماده 42 – حمایتهای این فصل در موارد زیر اجرا نخواهد شد :

الف – خدمات مالی که فهرست آن به موجب آئیننامهای است که در ماده )79(این

قانون خواهد آمد.

ب – معامالت راجع به فروش اموال غیرمنقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموالغیرمنقول

به جز اجاره.

ج – خرید از ماشینهای فروش مستقیم کاال و خدمات.

د – معامالتی که با استفاده از تلفن عمومی )همگانی( انجام میشود.

هـ – معامالت راجع به حراجیها.

ماده 43 – تأمین کننده نباید سکوت مصرف کننده را حمل بر رضایت وی کند.

ماده 44 – در موارد اختالف و یا تردید مراجع قضائی رسیدگی خواهند کرد.

ماده 45 – اجرای حقوق مصرف کننده به موجب این قانون نباید براساس سایرقوانین که

حمایت ضعیفتری اعمال میکنند متوقف شود.